Le bilan des crues de mi-juillet 2021 dans les vallées de la Meuse et de ses affluents est particulièrement sévère. Tant le bilan humain – 39 personnes sont décédées – que les dégâts matériels sont immenses.

Le patrimoine culturel n’a pas été épargné non plus !

Le Comité Belge du Bouclier Bleu a été interpellé dès le matin du 15 juillet 2021 et une aide professionnelle a pu rapidement être apportée grâce à l’engagement bénévole de ses membres et de son réseau.

Initié par l’Institut Royal du Patrimoine Artistique (IRPA), un comité de crise rassemblant plusieurs partenaires du domaine du patrimoine, tant du niveau fédéral que régional ou communautaire, s’est réuni pour la première fois le 20 juillet.

Le Bouclier Bleu a structuré les propositions des volontaires pour pouvoir apporter une aide à grande échelle. Un formulaire en ligne a permis d’identifier les volontaires de même que les sites concernés. Dans les premières semaines qui ont suivi la catastrophe, plusieurs appels ont été lancés, précisant toutes les informations nécessaires sur la nature et les circonstances de la mission. De cette façon, une opération efficace a pu être réalisée dans un laps de temps très court: près de 200 personnes se sont inscrites sur la liste, une trentaine d’appels ont été émis et 360 jours-hommes de travail ont été prestés à ce jour au profit des établissements concernés. Force est de constater que le patrimoine n’est pas encore au bout de ses peines, c’est pourquoi nous proposons encore une aide cet été pour stabiliser davantage la situation, notamment avec le soutien de notre organisation sœur le Bouclier Bleu France.

La confrontation avec la réalité de terrain lors d’une catastrophe majeure a forcé notre association à amplifier son investissement à se positionner dans les dispositifs d’aide d’urgence, et à communiquer plus pour faire connaître ses actions du grand public.

Pleinement conscient de ses limites dans les possibilités actuelles d’intervention d’urgence, le Bouclier Bleu renforce ses liens avec d’autres structures comme l’IRPA pour protéger le patrimoine en cas de sinistres.

Il envisage également de mettre en place un secrétariat permanent, avec le soutien de la Région Wallonne, de la Région de Bruxelles-Capitale, de la Fédération Wallonie-Bruxelles, et de la Commission flamande pour l’UNESCO.

Notre rôle continue à se préciser progressivement, entre autres, dans le cadre des plans d’urgence provinciaux, ou par notre participation à des projets tels que Beauvechain Commune Bouclier Bleu.

La protection du patrimoine culturel pendant les conflits et les catastrophes est notre objectif principal. Nous soutenons donc pleinement les actions entreprises par le Blue Shield International, notre organisation faîtière, pour la préservation et le sauvetage du patrimoine en Ukraine.

N’hésitez pas à suivre nos activités via notre site internet (www.blueshieldbelgium.be), notre page Facebook ou LinkedIn. Ensemble avec vous, membres, bénévoles et sympathisants du Bouclier Bleu, nous voulons continuer à travailler pour la protection des biens culturels en Belgique et dans les zones de conflit.

De balans van de overstromingen van midden juli 2021 in de valleien van de Maas en zijn bijrivieren is bijzonder zwaar. Zowel de humanitaire tol – er vielen 39 doden te betreuren – als de materiële schade is immens.

Ook het cultureel erfgoed bleef niet gespaard!

Het Belgisch Blauwe Schildcomité werd reeds in de morgen van 15 juli 2021 gecontacteerd en professionele hulp kwam al snel op gang dankzij de vrijwillige inzet van zijn leden en van zijn netwerk.

Op initiatief van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) kwam op 20 juli voor het eerst een crisiscomité bijeen dat verschillende partners uit het erfgoedveld, zowel van het federale niveau als van dat van de gewesten en gemeenschappen, verenigde.

Het Blauwe Schild heeft dan een structuur op poten gezet om het aanbod van de vrijwilligers in goede banen te leiden om op grote schaal hulp te bieden. Een online formulier maakte het mogelijk om zowel de vrijwilligers als de getroffen sites te identificeren. In de eerste weken na de ramp werden verschillende oproepen gelanceerd die alle nodige informatie over de aard en de omstandigheden van de zending bevatten. Zo werd op zeer korte termijn een efficiënte werking gerealiseerd: bijna 200 personen meldden zich aan, een dertigtal oproepen werden uitgestuurd en een 360 mandagen arbeid werden tot nu toe ten bate van de getroffen instellingen geleverd. En het is duidelijk dat ook op het vlak van het erfgoed het leed nog niet is geleden, daarom bieden we deze zomer nog hulp om de situatie verder te stabiliseren onder meer met de steun van onze zusterorganisatie Bouclier Bleu France.

De confrontatie met de gevolgen van deze omvangrijke ramp op het terrein heeft onze organisatie ertoe gedwongen om boven zichzelf uit te stijgen en zich te positioneren binnen de huidige faciliteiten van het crisisbeheer en tevens om beter te communiceren teneinde onze acties kenbaar te maken bij het grote publiek.

Vanuit het besef van zijn limieten om dringende noodhulp te verstrekken, versterkt het Blauwe Schild zijn banden met andere erfgoedorganisaties, zoals het KIK, om het erfgoed bij rampen te beschermen. Zo werken we aan de oprichting van een permanent secretariaat met de steun van het Waalse Gewest, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de Federatie Wallonië-Brussel en de Vlaamse UNESCO Commissie.

Ook wordt onze rol stilaan duidelijker binnen het kader van onder meer de provinciale noodplannen en door onze deelname aan projecten, zoals Bevekom Blauwe Schildgemeente.

Cultureel erfgoed beschermen bij conflicten en rampen is onze voornaamste doelstelling. We ondersteunen dan ook de acties die Blue Shield International, onze koepelorganisatie, onderneemt voor het behoud en de redding van het erfgoed in Oekraïne.

Aarzel niet om onze werking te blijven volgen via onze website (www.blueshieldbelgium.be), Facebookpagina of LinkedIn. Samen met jullie, leden, vrijwilligers en sympathisanten van het Blauwe Schild, willen we ons blijvend inzetten voor de bescherming van culturele goederen in België en in conflictgebieden.